Mijn paard is bang: angst bij paarden

Een paard is bang van de normaalste dingen. Water, koeien, soms zelfs van andere paarden!

Als eigenaar kan je hierdoor flink in de problemen komen.

Hoe zie je of je paard bang wordt?

En hoe pak je deze angst op in de training?

In dit artikel lichten we de wereld van het bange paard toe.

Paard is bang: Oorzaken

Je paard is bang, hoe komt dit? Bang worden of schrikken is de normaalste zaak van de wereld, wij hebben het ook. Maar wanneer een vluchtdier van 600 kilo de benen neemt, kan het gevaarlijk worden.

Hiernaast is niet elke angst gegrond of rationeel. Je paard kan iets associëren met gevaar, terwijl er niets aan de hand is. Maar vertel dat je paard maar eens!

Veel paardeneigenaren kunnen binnen een paar seconden iets noemen waar hun paard bang voor is, waarvoor wij mensen niet eens met de ogen knipperen. Wapperend plastic, boomstronken, een specifieke hoek van de bak.

Hoe komen paarden toch zo snel bang?

Prooidier of trauma

Onze paarden zijn van nature een prooidier, een dier dat altijd uit moet kijken voor roofdieren. Anders is het einde verhaal.

Welk paard deze les niet diep geworteld had zitten, overleefde vroeger niet lang.

Daarom werd het belangrijk om ontzettend snel te kunnen reageren bij gevaar. Deze reactie komt dan ook uit het autonoom zenuwstelsel. Hier worden beslissingen genomen zonder invloed van de vrije wil.

Dit betekent, dat een bang paard bij een angst prikkel eerst wegrent en dan pas nadenkt. Dit kan tot levensgevaarlijke situaties leiden. Daarom is het van belang, dat je herkent wanneer je paard bang begint te worden.

Hoe ziet een bang paard eruit?

Signalen dat een paard bang is

Een bang paard laat verschillende aanwijzingen voorbij komen in zijn lichaamstaal. Het dier wordt onzeker, onrustig en gaat vervolgens klaarstaan om te rennen. Maar soms kunnen ze er ook in een seconde vandoor vliegen.

Daarom is het belangrijk om de signalen van angst te herkennen. Angst begint vaak vanuit een verhoogde mate van oplettendheid. Deze is als volgt aan je paard af te lezen.

• Geen geluid maken
• Geheven hoofd
• Gespitste oren
• In een specifieke richting turen
• Niet bewegen
• Stoppen met kauwen

Besluit je paard vervolgens dat hij niet weet wat er gaande is? Of wordt er iets herkent wat hij als mogelijke bedreiging ziet? Dan vertoont hij (enkelen van) de volgende angst symptomen:

• Achteruit lopen
• Hoofd hoog opgeheven
• Niet op dezelfde plek willen blijven staan
• Opengesperde neusgaten
• Opengesperde ogen
• Verhoogde hartslag
• Staart hoog opgeheven
• Stijve lichaamshouding
• Zweten
• Zwiepen met de staart

Komt de dreiging te dichtbij of besluit je paard het zekere voor het onzekere te nemen? Dan gaat hij over op de volgende acties:

• Bokken
• Steigeren
• Wegrennen

Deze drie acties worden meer dan eens gecombineerd. Het wegrennen kan een klein eindje zijn, zoals een grote sprong, maar ook de hele weg terug naar stal. Dit hangt af van de mate van de angst.

Deze 3 fases kunnen in een seconde op elkaar volgen, of minutenlang in beslag nemen. Dit heeft alles te maken met het gebruik van de linker- of rechterhelft van brein.

Maar hoe werkt het paardenbrein eigenlijk?

Paard is bang voor water, de zweep, koeien: voor alles?

Het paard is bang en dat zal iedereen in zijn omgeving weten ook. Paarden zijn niet van de minieme reacties. Regel één: bij twijfel altijd heel hard wegrennen.

Meestal vergeet een paard in vlucht compleet om zich heen te kijken. De grootste nachtmerrie van een eigenaar, met al dat verkeer, andere mensen en dieren of gevaarlijke omheiningen (zoals prikkeldraad) in de buurt. Hoe komt het paardenbrein tot deze beslissing?

Net zoals wij hebben paarden een linker- en rechter hersenhelft. Helaas zijn deze twee delen niet zo sterk met elkaar verbonden als bij mensen. Dit betekent, dat beider hersenhelften niet veel informatie met elkaar uitwisselen.

De linkerkant van het brein is het impulsieve gedeelte. De rechterkant is het rationele, nadenkende deel.

Omdat de ogen van een paard kruiselings aan de hersenen verbonden zijn, werkt dit aan de hoofdzijden omgekeerd. Aan de linkerkant van zijn hoofd schrikt een paard eerder (impulsief). In het rechteroog gepresenteerde prikkels worden door het rationele deel bekeken.

Omdat de twee hersenhelften niet sterk met elkaar praten, is het impulsieve deel lastig te overtuigen door het rationele deel. Maar wat je wel kunt doen, is beide helften zo gewend maken dat het impulsieve deel nauwelijks meer kans krijgt.

Hoe pak je dit aan in de training?

Paard is bang: Desensitiseren

Om ervoor te zorgen dat je paard minder bang wordt, zul je hem moeten trainen. Een paard leert namelijk alleen zijn angst te overwinnen wanneer hij herhaaldelijk en goed begeleid bloot wordt gesteld aan de prikkel.

Om ervoor te zorgen dat een situatie, object, persoon of iets anders engs door beide hersenhelften geaccepteerd wordt, dient het paard aan beide kanten even intensief getraind te worden.

De impulsieve kant zal het lastiger vinden. Maar hoe vaker de training goed ingezet wordt, hoe meer deze kant rationeel kan gaan reageren.

Je paard vermindert laten reageren op specifieke prikkels, wordt desensitiseren genoemd. Met deze training maakt men het paard namelijk minder sensitief (gevoelig) voor bepaalde prikkels. Het dier neemt de prikkel wel waar, maar zal er minder (heftig) op reageren.

Paard is bang: Desensitisatie training

Bij de desensitisatie training van je bange paard zijn 3 onderdelen van groot belang: jouw persoonlijke ruimte, actie bij reactie en ontspanning.

Persoonlijke ruimte

Het meest belangrijke bij de desensitisatie training is de persoonlijke ruimte van de trainer. Een angstig of onzeker paard schiet alle kanten op, wat ongelukken kan veroorzaken. Bij deze training gaat veiligheid dus voorop, en dat gaat het beste wanneer jouw enorme viervoeter respect en weet heeft van jouw persoonlijke ruimte.

Houd dit dus in de gaten tijdens de omgang met je paard. Hij mag je niet omduwen of op je enkels staan tijdens het lopen. Laat hem afstand houden en zend hem achterwaarts wanneer hij jouw grenzen overschrijdt.

Ook met longeren zend je hem weg wanneer hij te dichtbij komt.

Actie bij reactie

Door de angstreactie van het paard te verstoren met een door jou opgegeven actie, wordt het paard gedwongen zijn nadenkende, rationele hersenhelft te gebruiken. Je kunt het paard dus bijvoorbeeld aan een scheermachine laten wennen tijdens het op commando van voor- en achteruit lopen.

Belangrijk hierbij is dat het paard aan de lange lijn staat, nooit vast aan een sterk object en jullie genoeg ruimte tot jullie beschikking hebben. Blijf zelf ontspannen en praat rustig tegen je paard.

Ontspanning

Hiernaast is je doel dat het paard ontspant. Je kunt bijvoorbeeld een plastic zakje aan een longeerzweep binden en dit laten ritselen vlakbij het paard. Introduceer dit rustig en laat je paard bewegen als hij dat wil.

Echter het allerbelangrijkste hiermee is, dat jij meebeweegt. Loop rustig mee en zet geen druk op het touw. Het kan even duren tot je paard weer stilstaat, maar ritsel tijdens het lopen heel rustig verder.

Beloon gelijk bij elke ontspanning.

Paard is bang: Herhaling en socialisatie

Om de angst uit de eerste reactie op de prikkel te halen, dien je de training vaak te herhalen. Korte sessies met opvolgende rust en een positieve afsluiting werken vele malen beter dan lange sessies.

Hoe vaker het paard links én rechts ziet dat de boomstronk helemaal niet eng is, hoe meer de vluchtreactie uit zijn systeem slijt.

Breid bij succes je desensitisatie oefeningen uit. Ga geregeld naar andere plekken en desensitiseer met allerlei objecten, mensen en geluiden. In feite, socialiseer je het paard hiermee.

Succes!