Paardengedrag begrijpen

Paardengedrag kan een waar mysterie voor ons mensen zijn.

Toch willen we paarden graag zo goed mogelijk begrijpen.

Zo kunnen we namelijk uitvinden wat ons paard nodig heeft en hoe hij zich voelt.

Waarom gedraagt een paard zich op deze specifieke manier?

En wat wil hij hiermee zeggen?

In dit artikel delen we alle geheimpjes rondom paardengedrag.

Gedragskenmerken van paarden

Paardengedrag begrijpen kan best ingewikkeld zijn. Toch is dit onmisbaar bij de omgang met deze dieren, omdat zij geen taal beheersen zoals wij. Niet alleen voor onderling contact, maar ook voor jullie veiligheid.

Gedragssignalen geven je belangrijke informatie over de behoeften, gezondheid en veiligheid van je paard. Kun je deze signalen niet plaatsen? Dan kan het welzijn van je dier gevaar lopen.

Of jij zelf! Een ongeluk zit in een klein hoekje, vooral bij een vluchtdier van zo’n 600 kilo.

Maar waar komt het gedrag van ons moderne paard eigenlijk vandaan?

Lees ook: Waarom bokt een paard?

Natuurlijk paardengedrag

In het wild leeft het paard in een kudde. Deze bestaat doorgaans uit merries, één volwassen hengst en hun nageslacht. Om orde te houden in deze uitgebreide groep, zijn de hengst en één oudere merrie de baas.

Maar voor de andere paarden onderling, geldt ook een rangorde. Deze zogenoemde hiërarchie zorgt ervoor, dat er onderling respect bestaat. Deze wordt beslecht in kleine conflicten en kan per situatie verschillen.

Zo worden grote gevechten of ruzies, waarbij de dieren gewond kunnen raken, voorkomen.

Gewond raken kan namelijk voor een prooidier, zoals een paard, funest zijn voor de overlevingskans. In het wild wordt er op paarden gejaagd, zowel door wolven als door grote katten. Wanneer het dier de kudde niet goed meer kan bijhouden, valt een groot deel van zijn bescherming weg.

Een paard is van nature een vluchtdier, wat betekent dat ze bij het zien van een roofdier altijd het hazenpad zullen kiezen. Pas wanneer dit geen optie meer is, zal het paard zijn belager bevechten.

Het hele lichaam van het paard is op deze vluchtstand ingericht. Zijn ogen zitten aan de zijkant van het hoofd, zodat het dier het overgrote deel van zijn omgeving kan zien tijdens het grazen. Zijn reflexen zijn razendsnel, om weg te kunnen komen bij onverwachte dreiging.

De herkomst van het paardengedrag geeft je de basis om het moderne paard beter te begrijpen. Maar hoe herken je zijn gedrag en wat zegt dit je eigenlijk?

Lees ook: Waarom fleemt een paard?

Paardengedrag herkennen

Paardengedrag begrijpen is alleen mogelijk wanneer je de specifieke signalen van je paard herkent als communicatie. Niet alleen naar jou, maar naar zijn hele omgeving geeft het paard signalen.

Het is de uitdaging voor de eigenaar of verzorger om deze signalen te leren herkennen.

Geen paard is hetzelfde, in karakter of persoonlijkheid. Gelukkig heeft dit vooral met voor- en afkeuren te maken. Over het algemeen zijn de signalen van het lichaam universeel, waardoor men een richtlijn voor de interpretatie heeft.

Het herkennen van deze signalen is niet alleen belangrijk voor een veilige omgang met het paard. Ook kunnen specifieke of  combinaties van verschillende signalen symptomen zijn van onderliggende problematiek.

Deze kunnen zowel mentaal als fysiek zijn.

Om deze informatie te herkennen en gebruiken, geven we jullie de algemene regels om paardengedrag begrijpen.

Paardengedrag begrijpen

Om paardengedrag te kunnen begrijpen, moet men weten dat het paard grotendeels door lichaamstaal communiceert. Dit heet nonverbale communicatie. Wij mensen communiceren grotendeels met stem, paarden met gezichtsuitdrukking, houding en gebaren.

Gezichtsuitdrukking

Voor zijn uitdrukking gebruikt het paard oren, ogen en neus. De oren kunnen naar voren gericht staan, bij positieve gevoelens of oplettendheid. Naar achteren gedraaid en in de nek gedrukt geeft negatieve gevoelens aan.

De ogen kunnen samengeknepen worden wanneer een paard pijn heeft, maar ook bij boosheid. Hiernaast maakt een paard ze groot, met veel oogwit, bij angst of schrik.

Worden de neusgaten naar achteren getrokken, zodat het paard rimpeltjes bij zijn neus krijgt? Dan vindt hij iets niet leuk. Gaat deze prikkel niet weg, dan kan hij gaan (schijn)bijten.

Houding

De houding van een paard lees je vooral af aan zijn nek en zijn energie. Staat het paard stijf, strak gespannen of ontspannen en rustig?

Het verschil lees je vaak af aan de nekhouding en staart. Wordt de nek, staart of beiden hoog gedragen? Dan geeft dit oplettendheid of spanning aan. Een angstig paard gooit dan ook zijn hoofd omhoog, bij een enge of spannende situatie.

Deze spanning voel en zie je ook terug in de gangen van het paard.

Gebaren

Hiernaast spelen specifieke gebaren een rol. Hiervoor gebruikt het paard zijn mond, benen en staart. Een paard kan bijten (Ga weg!) maar ook vriendelijk knabbelen tijdens het poetsen (Wil je vriendjes zijn?).

Ze kunnen trappen om iemand weg te jagen, of schrapen met hun voorbenen van ongeduld. Zwiept de staart hard heen en weer, terwijl er geen vliegen te zien zijn? Dan kan dit een teken van irritatie zijn.

Vocalisatie

De bovenste typen signalen vormen een drie-eenheid in paardengedrag begrijpen. Combineer je deze, dan kun je het gedrag tot in detail analyseren. Toch gebruikt het paard ook zijn stem in de communicatie, zij het in veel mindere mate dan wij mensen.

Koppel het gemaakte geluid altijd aan de uitdrukking, houding en gebaren van het paard om te concluderen of dit een positieve of negatieve uiting is. De stem wordt namelijk op veel verschillende manieren gebruikt.

Gedragsveranderingen bij het paard

Wanneer je jouw paard goed kent, zul je zijn specifieke gedragstrekjes en karakter snel herkennen. Zo zal het je ook opvallen, wanneer het paard hier plotseling van afwijkt.

Plotselinge veranderingen in gedrag geven de eigenaar en verzorger belangrijke informatie over de toestand van het paard. Er hoeft niet altijd iets mis te zijn, maar dit geeft wel een verandering in gestel aan.

Vertoont het paard plotseling negatief gedrag, zoals stressignalen of problemen zoals bokken, trappen, bijten of steigeren? Laat je dan adviseren door een dierenarts, of professionals zoals een hoefsmid of osteopaat.

Mogelijk zit er iets mis in het lichaam. En je moet eerst vinden wat, voordat je dit in de training kunt oppakken.

Luister altijd goed naar je paard, grote kans dat hij je zelf al probeert te vertellen wat eraan scheelt. En scheelt er niks? Dan is het fijn om te weten dat hij zich gezond, blij en veilig voelt.